8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalılık süresini ve
prim gününü tamamlayan çalışanlar emekli olabiliyordu.
Ayrıca yaş şartı yoktu.
Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklik ile
bu iki kriterin yanına bir de yaş şartı eklendi. Bu şekilde
1999’da yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda
yapılan değişiklikle emekli olma yaşı
değişti.
Sosyal Sigortalar Kanununda değişiklik öncesinde;
Kadınlarda 20 yıl,Erkeklerde ise bu değişiklik öncesi
5000 gün prim şartı ve 25 yıl sigortalılık süresi yeterliydi.
5000 gün prim yaklaşık olarak 13 buçuk yıla
denk düşerken 18 yaşında çalışmaya başlayan bir
kadın 38, 18 yaşında çalışmaya başlayan bir
erkekse 43 yaşında emekli olabiliyordu.1 Ocak 1972
doğumlu, 1 Temmuz 1994’te ilk kez sigortalı işe
başlayan bir erkek işçi, çalışmaya başladığı
dönemde yürürlükte olan kanun gereği 5000 prim
gününü ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamladıktan
sonra emekli olabiliyordu.
İşçi; 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1
Temmuz 1999 tarihinde, 5000 prim günü ödemesini
de tamamlandıysa 47 yaşında emekli olabiliyordu.
Fakat 1999 yılında yapılan Sosyal Sigortalar Kanununda
değişikliğiyle aynı işçi 5750 gün prim
ödeme, 55 yaş ve 25 yıl sigortalılık şartlarını yerine
getirdiği takdirde emekli olabiliyor. Yıl bazında hesaplanırsa
işçinin emekliliği 8 yıl ileriye ötelendi 750
gün fazladan prim ödemesi gerekti.8 Eylül 1999 tarihinde
4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda
emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına
gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar
için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e
yükseltildi. Yani artık 65 yaşına kadar emeklilik için
beklemek gerekecek.Emeklilikte yaşa takılanlar –
EYT; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce
olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve
sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa bile yaşı
yeterli olmayanları (yaşından dolayı emekli olamayanları)
kapsar.Kendilerine ” EYT mağduru”
diyen vatandaşlar yaş şartından dolayı emekli
olamıyor. Sosyal Sigortalar Kurumu verilerine göre
Türkiye’de yaklaşık 6 milyon kişinin EYT mağdurudur.
En net tanımla emeklilik sigortası girişi 8 Eylül
1999 tarihinden önce olan kişiler EYT kapsamında
yer alıyor. EYT sebebiyle emeklilik tarihleri ötelenen
yani yaş şartına takılan kişiler, 1999 yılında yapılan
değişikliğin geçmişe dönük uygulamasının kaldırılmasını
talep ediyor. Yani 1999 öncesinde çalışmaya
başlayanlar, prim gün sayılarını ve sigortalılık
sürelerini doldurduklarında yaşlarına bakılmaksızın
emekli olmak istiyor.EYT’den Önce Olan Kadınlar
Ne Zaman Emekli Olabilir? (Sigorta Başlangıcı 8
Eylül 1999 Tarihinden Sonra Olan)Emekli olmak için
herkesin belirli gün prim ödemesi, sigortalılık süresi
ve yaşı beklemesi gerekir. 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan
2008 tarihleri arasında sigorta girişi olan kadınlar 58
yaşını doldurma, 7000 gün prim ödeme şartıyla
emekli olabilir. Bir diğer alternatif ise 4500 gün prim
ödemesi, 25 yıl sigortalılık süresi ve 58 yaşını
doldurmuş olmak şartı aranır.1 Mayıs 2005 tarihinden
sonra sigortalı olan kadınlar ise 7200 gün sigorta
prim ödemesi ve 58 yaşını doldurmuş olma
şartını tamamlaması durumunda emekli olabilir.
7200 iş günü prim ödemesinin 2035 yılının sonuna
kadar yapılması gerekir. Aksi takdirde çalışan kadın
emeklilik yaşı kademeli olarak artar ve kişinin emekli
olması için doldurması gereken yaş artar. Erken
emeklilik yaşı kadınlar için sigortalılık süresine ve
prim gününe bağlı olarak değişebilir.
EYT’den Önce Olan Erkekler Ne Zaman Emekli Olabilir?
(Sigorta Başlangıcı 8 Eylül 1999 Tarihinden
Sonra Olan)01.05.2008 tarihinden sonra sigortalı
olarak çalışmaya başlayan erkekler, 7200 prim günü
ödeme yapma ve 60 yaşını doldurma şartlarını birlikte
sağlamaları durumunda emekli olabilir.
Üstte belirttiğimiz kadınlarda olduğu gibi 2035
yılının sonuna kadar 7200 prim günü ödemesinin
tamamlanması gerekir.
Erkeklerde emeklilik yaşı kadınlara göre
farklıdır.Sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 ile 30
Nisan 2008 tarihleri arasında olan erkekler 60 yaşını
doldurma ve 7200 gün prim ödeme şartlarını yerine
getirdikleri takdirde emekli olabilir. Ya da 60 yaşını
doldurma, 4500 prim günü ödeme yapma ve 25 yıl
sigortalılık süresini tamamlama şartları ile emekli
olabilirler.
EYT Başvuru Şartları Neler? EYT kısaca emeklilikte
yaşa takılanları ifade ediyor. 8 Eylül 1999 tarihine
kadar çalışanlar, prim günü ve sigortalılık süresi
şartlarını sağlayarak emekli olabilirken, kanunda
yapılan değişiklikle mevcut kriterlere yaş şartı da eklendi.
Bu durum da EYT sorununu yani “Emeklilikte
yaşa takılanlar” sorununu ortaya çıkardı.
Buna göre sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999
öncesinde olanlar EYT kapsamına giriyor.
Emeklilik yaşı düşecek mi, sorusunun yanıtı aslında
EYT Kanunun asıl konusudur. Yaş şartı düşerse
eski şekilde emekli olabilecekler. EYT – Emeklilikte
yaşa takılanlar bu kanun düzenlemesini bekliyor.
EYT başvuru şartları şunlardır:
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması,
5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması,
Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık
süresinin dolması gerekir.
EYT Emekli Maaşı Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Emeklilik yaşı hesaplama için prim günü, sigortalılık
süresi hesaba katılır. Yeni yapılan düzenleme ile
sigortalılık süresi ve prim günü göz önüne alınacaksa
da sigortanızın başladığı tarih de önemlidir.
Sigortanızın başladığı tarihe göre yaş, sigortalılık
süresi ve prim günü ödemesi değişkenlik gösterir.
Emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplamasında
3 döneme ayrılır. Bunlar;
1999 yılı öncesi
1999 – 2008 yılları arası
2008 yılı sonrası
Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra
EYT için maaş hesaplaması yapılır. Yani emekli
maaşı hesaplaması, çalışanın sigortalılık dönemindeki
tüm kazançlar dikkate alınarak hesaplanır.
Bu hesaplama üzerinden alacakları maaş belirlenir.
EYT Maaş Hesaplamalarında Dikkate Alınacak
Kriterler Neler?
EYT maaş hesaplaması yapılırken aşağıdaki kriterler
dikkate alınır:
İşçinin aylık kazancı,
İşçinin çalıştığı yıl,
İşçinin yaşının dolmasını beklerken ödediği fazladan
prim miktarı,
Çalışanın çalışma süresine ara verip vermediği,
Çalışma süreleri, etkenleri göz önüne alınır.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Ne Zaman Emekli Olacak?
EYT konusunda merak edilen sorulardan biri de
emeklilikte yaşa takılanlar ne zaman emekli olacak,
sorusudur. Emeklilikte yaşa takılanlar, emekli olma
şartlarını yerine getirdikleri takdirde başvuru tarihinden
itibaren hızlıca emekli olabilir. Prim günü ve sigortalılık
süresini doldurmayanlar öncelikle bu şartları
yerine getirmeleri gerekir.
Bu şartları yerine getirenlerde şartı yerine getirdikleri
tarihten itibaren emekli olabilirler.
EYT için askerlik borçlanması da hesaba katılır.
Eğer askerlik sigorta tarihinden önce yapıldıysa,
borçlandığınız gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilir.
Erkekler askerde geçirdikleri günleri satın alarak
prim günlerine ekleyebilir. Fakat yapılan düzenlemeyle
askerlik borçlanması EYT kapsamında yer almazsa
sigortalı çalışanlar ödedikleri borçlanma
tutarını geri alabilir. Ancak askerlik borçlanması ile
ilgili henüz netleşen bir durum söz konusu değil.
Milyonlarca vatandaşı yakından ilgilendiren EYT ile
ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin
açıklama tarihi verdi. Çalışmaları tamamlanan
EYT’nin Ocak 2023’te yürürlüğe gireceğini açıkladı.
Bakan Bilgin’in verdiği bilgiye göre, staj ve çıraklık
dönemi EYT kapsamında yer almayacak.
EYT’lilerin merakla beklediği yaş, prim gibi detaylar
da netleşmeye başladı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanan
taslak metinde yaş sınırı bulunmuyor. Üstte
belirttiğimiz şartları tamamlayan kişiler EYT kapsamında
emekli olabilecek. Sigorta başlangıcı 9
Eylül 1999 tarihinden önce olanlar EYT’li (emeklilikte
yaşa takılan) sayılıyor.
EYT’li sayılmak için sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999
tarihinden önce olup, emeklilik için gereken yaş
dışındaki sigortalılık süresi ve prim günü şartlarını
sağlamış olmak gerekiyor.